W XV wieku Barczewo należało do biskupów warmińskich. W 1772 roku Fryderyk II włączył Warmię do prowincji wschodniopruskiej. Miasto, zwane odtąd Wartenburg Ostpr., znalazło się w granicach powiatu olsztyńskiego w zaborze pruskim. Taka nazwa widnieje w księdze parafialnej chrztu w czasach, gdy urodził się Feliks Nowowiejski. Miasto zostało „wyzwolone” w styczniu 1945 roku przez wojska sowieckie. W sierpniu 1946 roku nazwę miasta zmieniono na Nowowiejsk, ale ostatecznie w grudniu 1946 roku Zarząd Miejski podjął uchwałę o kolejnej zmianie – z Nowowiejsk na Barczewo.

Dzisiaj w Barczewie, w budynku stojącym w miejscu dawnego domu rodzinnego Feliksa Nowowiejskiego, działa Salon Muzyczny im. Feliksa Nowowiejskiego. Muzeum powstało w 1961 roku, a w jego zbiorach znajdują się liczne pamiątki po kompozytorze, m.in. fotografie, dokumenty, nuty, rękopisy utworów. Ponadto zobaczyć tam można jego fortepian, frak oraz maskę pośmiertną, a także oryginalne meble, pochodzące z domu rodzinnego w Poznaniu.

Święta Lipka - sławne Sanktuarium Maryjne, którego kustoszami od początku powstania aż do dzisiaj są Ojcowie Jezuici, już od średniowiecza przyciągające pielgrzymów nie tylko z Prus i Warmii, ale nawet z dalekich stron Polski.

W latach 1631-1780 w Świętej Lipce jezuici prowadzili stację misyjną należącą do kolegium w Reszlu. Przy klasztorze działała bursa, której nauczyciele i studenci przyczyniali się do uświetniania nabożeństw kościelnych. Miała ona za zadanie przygotować uczniów do gry i śpiewu na potrzeby kościoła. Dzięki staraniom jezuitów poziom kształcenia powoli podnosił się i około 1770 roku bursa przekształciła się w szkołę muzyczną.

Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy, red. L. Grzebień, Kraków 1996, s. 679-680.

Oratorium Quo vadis? jest uznawane za najsłynniejsze dzieło Feliksa Nowowiejskiego. Inspiracją do jego powstania była powieść Henryka Sienkiewicza pod tym samym tytułem i podróż kompozytora do Rzymu w 1903 roku. Pod wpływem lektury, a przede wszystkim pod wrażeniem miejsc, w których przed wiekami rozgrywał się dramat chrześcijan, zrodziło się dzieło wokalno-instrumentalne. Premiera oratorium odbyła się w 1907 roku w Usti nad Łabą. Publiczność i krytyka przyjęła kompozycję z uznaniem, ale autor nie był zadowolony z jej kształtu i dokonał w niej korekt. Premiera nowego opracowania Quo vadis?, które kompozytor określił jako „Dramatische Szenen”, miała miejsce 22 października 1909 roku w Concertgebouw w Amsterdamie. Tym razem sukces był ogromny. „Gdy przebrzmiały ostatnie akordy dzieła, na Sali w amsterdamskim Concertgebouw powstał nieopisany entuzjazm.” – tak w 1909 roku pisała holenderska prasa - „Już dawno nie wykonano w Amsterdamie dzieła, które wywarłoby takie wrażenie…”. Słuchacze zgotowali obecnemu na koncercie Nowowiejskiemu niezwykłą owację, kompozytor został ukoronowany pozłacanym wieńcem laurowym, a holenderska królowa Wilhelmina podarowała mu swój pierścień. Amsterdamska realizacja dzieła rozpoczęła triumf oratorium na światowych scenach.

W 1912 roku oratorium zagrano w nowojorskim Carnegie Hall pod dyrekcją kompozytora. Odtąd nazwisko Nowowiejskiego pojawiało się na afiszach koncertowych wielkich miast w Europie i w Ameryce. Tylko do 1939 roku oratorium zostało wykonane ok. 200 razy, a libretto tłumaczone było na różne języki.

Oratorium Znalezienie św. Krzyża to mistyczne dzieło zainspirowane starą legendą o św. Helenie. Feliks Nowowiejski skomponował je w pierwszych latach pobytu w Berlinie, w czasie studiów u wybitnego pedagoga Maxa Brucha. Prapremiera pierwszej wersji oratorium odbyła się 11 kwietnia 1906 roku we Lwowie, a premiera dzieła w ostatecznej postaci – 7 marca 1914 roku w Krefeld nad Renem. W 1918 roku kompozytor dołączył wstęp, oratorium Jerusalem. Dzieło zostało wystawione w wielu miastach Niemiec i Holandii, m.in. w Lipsku, Kolonii, Düsseldorfie, Duisburgu, Amsterdamie i Rotterdamie. Utwór zyskał duże uznanie, choć nie stał się tak popularny jak Quo vadis?. Oratorium ukazało się drukiem w 1913 roku w wydawnictwie Verlag von F. E. C. Leuckart w Lipsku. Poznańska premiera dzieła miała miejsce 17 kwietnia 1930 roku pod batutą samego Feliksa Nowowiejskiego. Po koncercie w „Kurierze Poznańskim” Stanisław Wiechowicz napisał: „Znalezienie winno być rozpowszechnione po całym kraju, tym bardziej że za granicą znają je lepiej niż my. Powinno wejść do żelaznego repertuaru wszystkich większych chórów polskich. Również Quo vadis? tego autora. Są to przecie nasze reprezentacyjne dzieła oratoryjne”. Dopiero 72 lata później, 24 marca 2002 roku, dzieło zabrzmiało ponownie w Poznaniu, a także w Olsztynie i Częstochowie. Obecnie najczęściej wykonywane jest podczas uroczystości upamiętniających ważne dla Polaków rocznice.

Rota została skomponowana przez Feliksa Nowowiejskiego 13 stycznia 1910 roku do słów wiersza Marii Konopnickiej. Pierwotnie kompozycja nosiła tytuł Ojczyźnie! Hasło. Uroczysta Pieśń na zjazd Grunwaldzki. Nazywano ją również Hymnem Grunwaldzkim.

Prawykonanie Roty odbyło się w budynku krakowskiego Towarzystwa Gimnastycznego Sokół, 23 stycznia 1910 roku podczas obchodów 47. rocznicy wybuchu powstania styczniowego. Oficjalnie zabrzmiała w lipcu 1910 roku w Krakowie, podczas odsłonięcia Pomnika Grunwaldzkiego, ufundowanego przez Ignacego Jana Paderewskiego. (Pomnik przedstawiał Władysława Jagiełłę, z mottem na cokole monumentu „Praojcom na chwałę – braciom na otuchę”). Pieśń odśpiewał wtedy 600-osobowy chór pod dyrekcją Feliksa Nowowiejskiego. Od tego czasu Rota towarzyszyła Polakom w najważniejszych wydarzeniach w historii. Jest obok Mazurka Dąbrowskiego i Bogurodzicy najważniejszą pieśnią hymniczną.

Dom w Poznaniu nazywany „Willą Wśród Róż”, gdzie znajduje się Salon Muzyczny i ma swą siedzibę Towarzystwo im. Feliksa Nowowiejskiego, sprawujące pieczę nad bogatą kolekcją archiwaliów.

Rodzina Nowowiejskich osiedliła się w Poznaniu jesienią 1919 roku. Pierwszym poznańskim adresem było mieszkanie w kamienicy przy ul. Wyspiańskiego 12, na III piętrze. Od 1929 roku Nowowiejscy zamieszkali przy alei Wielkopolskiej 11 we własnej willi, „pośród wysokich drzew kasztanowych, gęstwy złotych forsycji, bzów i jaśminów Sołacza” - jak napisał jeden z synów kompozytora, Kazimierz w książce Pod zielonym Pegazem (Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1971). W zaprojektowanym przez Mariana Lalewicza budynku, na parterze, znajduje się pracownia kompozytora i pokoje reprezentacyjne ze słynnym salonem.

Do tradycji kulturalnych międzywojennego Poznania należały spotkania muzyczne w domu Nowowiejskich, podczas których zbierali się przedstawiciele miejscowej elity kulturalnej oraz artyści występujący w Poznaniu.

Od 7 lutego 2008 roku w domu kompozytora funkcjonuje Salon Muzyczny - Muzeum, który nawiązuje do tradycji salonu Państwa Nowowiejskich i w którym można zobaczyć liczne pamiątki po kompozytorze.

W 1927 roku Nowowiejski zrezygnował z pracy pedagogicznej w Konserwatorium – odtąd poświęcił się pracy kompozytorskiej i koncertowej. Jego koncerty w auli Uniwersytetu Poznańskiego cieszyły się dużą popularnością. Maestro starał się uczestniczyć w ważnych wydarzeniach w regionie, często odpowiedzialny był również za ich oprawę muzyczną. Tak było 16 maja 1929 roku w Poznaniu podczas uroczystego otwarcia, w obecności Prezydenta RP Ignacego Mościckiego, Powszechnej Wystawy Krajowej. Odegrano wtedy m.in. specjalnie skomponowany przez Nowowiejskiego Hejnał Triumfalny na chór mieszany z towarzyszeniem orkiestry symfonicznej. W czasie organizowanego w ramach tej wystawy Wszechsłowiańskiego Zjazdu Śpiewaczego, chór liczący kilkanaście tysięcy śpiewaków pod batutą kompozytora wykonał słynny Psalm 136 – Ojczyzna (Jeruzalem).

Wszechsłowiański Zjazd Śpiewaczy odbył się w stolicy wielkopolski w 1929 roku podczas Powszechnej Wystawy Krajowej. Został zorganizowany z inicjatywy Wielkopolskiego Związku Śpiewaczego oraz Słowiańskiego Związku Śpiewaczego. Celem zjazdu było zbliżanie narodów słowiańskich poprzez kulturę. Wzięły w nim udział chóry z różnych regionów Polski, chóry polonijne, a także zespoły z Czechosłowacji, Jugosławii i Bułgarii.

W dniu zjazdu „chór” liczył kilkanaście tysięcy śpiewaków.

Szczególne zainteresowanie publiczności wzbudziło masowe wykonanie Ojczyzny Feliksa Nowowiejskiego z towarzyszeniem dziesięciu orkiestr dętych.

Dorobek twórczy Feliksa Nowowiejskiego obejmuje ponad 700 utworów pisanych na różne obsady wykonawcze i z wykorzystaniem różnych form i gatunków muzycznych, od utworów solowych po dzieła sceniczne i symfoniczne, od pieśni i miniatur instrumentalnych po opery, balety, oratoria i symfonie. Ponadto niektóre utwory, w całości lub wybrane fragmenty, kompozytor wielokrotnie opracowywał na inne obsady wykonawcza, nadając im nową jakość i odrębną postać. Do dzisiaj tylko niewielka część tej bogatej twórczości została wydana, w tym głównie utwory chóralne. Większość nadal pozostaje w postaci rękopisów rozproszonych w różnych archiwach.

Warsztat kompozytorski Nowowiejskiego charakteryzuje różnorodność gatunkowa i mistrzowskie opanowanie technik komponowania, inwencja melodyczna, rozmach w kształtowaniu formy i łatwość w dysponowaniu wielkim aparatem wykonawczym.

Od wczesnej młodości do niemal ostatnich dni życia tworzył muzykę symfoniczną, która stanowi ważną dziedzinę jego twórczości, obejmując przede wszystkim cztery symfonie, poematy symfoniczne, uwertury i dwa koncerty – wiolonczelowy oraz fortepianowy.

symfonie
Symfonia II op. 52 Praca i rytm
Symfonia III op. 53 Symfonia Białowieska
Symfonia IV op. 58 Symfonia Pokoju

poematy symfoniczne
Nina i Pergolesi op. 17 nr 2
Beatrycze op. 17 nr 1
Śmierć Ellenai op. 32

uwertury
Swaty polskie, uwertura koncertowa
Syn Marnotrawny op. 3
W zaklętym mieście Wineta op. 28

opera
Legenda Bałtyku

balety
Leluja/Tatry/Król Wichrów op. 37
Malowanki Ludowe op. 18

oratoria
Quo vadis? op. 30
Znalezienie św. Krzyża op. 35
Powrót Syna Marnotrawnego op. 3

utwory na instrument solowy i orkiestrę
Koncert na fortepian i orkiestrę d-moll (Słowiański) op. 60
Koncert na wiolonczelę i orkiestrę op. 55
Légende op. 32

utwory organowe i fortepianowe
dziewięć Symfonii organowych op. 45
cztery Koncerty organowe op. 56 nr 1
In Paradisum, poemat na organy solo
Treny op. 20 nr 3, fantazja koncertowa na fortepian
ballady, mazurki, tańce na fortepian

msze
Msza Gregoriańska
Msza Polska „BOGU RODZICA” op. 25 nr 5
Missa / Messe „Stella Maris” op. 49 nr 4
Missa „Christus – Spes mea” op. 46 nr 6
Missa de Lisieux op. 49 nr 2
Missa de Lourdes op. 49 nr 5
Missa Mariae Claramontanae op. 49 nr 1
Missa Pro Pace op. 49 nr 3