Teka kompozytorska

Iwona Fokt. Hanna Kostrzewska, Teresa Brodniewicz

Teka kompozytorska Feliksa Nowowiejskiego

Fundacja Akademii Muzycznej

Poznań 2016

Sprzedaż: Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. I. J. Paderewskiego w Poznaniu

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Teka kompozytorska Feliksa Nowowiejskiego (The portfolio of Feliks Nowowiejski’s compositions) autorstwa Iwony Fokt, Hanny Kostrzewskiej oraz Teresy Brodniewicz (Beata Brodniewicz – tłumaczenie),  kompletuje, odpowiednio uporządkowane, informacje o utworach muzycznych sygnowanych nazwiskiem kompozytora, tj. jego autorstwa lub przezeń opracowane. Materiał źródłowy tego wykazu przygotowano na podstawie zgromadzonych do tej pory dokumentów (przechowywanych także w postaci mikrofilmów): rękopisów, utworów opublikowanych, listówi wywiadów. Dokumentację pozyskano w drodze kwerend[1] przeprowadzonych w miejscach pobytu kompozytora, m.in. w Barczewie, Berlinie, Jerozolimie, Krakowie, Poznaniu, Ratyzbonie, Rzymie i Świętej Lipce. Obecnie większość rękopisów znajduje się w poznańskiej Bibliotece Raczyńskich i w domu rodzinnym Nowowiejskiego w Poznaniu.

Zbiór, nad którym pieczę sprawuje Biblioteka Raczyńskich, jest pozostałością kolekcji przechowywanej tu w czasie II wojny światowej, pomniejszonej o straty wojenne. Spuścizna ponownie trafiła do Biblioteki w 1976 roku, jej część w formie depozytu została przekazana przez Feliksa Marię Nowowiejskiego, syna kompozytora, w 1989 roku.

Rękopisy i druki muzyczne zachowały się – uwzględniwszy ich burzliwe dzieje – w dobrym stanie. Opracowanie omawianego zbioru, z zachowaniem jego pierwotnego układu, ograniczyło się jak dotąd do nadania archiwaliom sygnatur w kolejności zgodnej ze spisem Feliksa Marii Nowowiejskiego – jednak nie można zidentyfikować klucza, według którego spisu dokonano. (Nie jest nim ani data powstania utworu, ani porządek alfabetyczny.) Nie można podać chronologii powstania dzieł według numeru opusu, ponieważ nie zawsze kolejność numeru jest wobec niej adekwatna. Widoczne są jedynie próby tematycznego uszeregowania utworów, np. pod sygnaturami od 43 do 49 umieszczono msze, pod kolejnymi odnajdujemy symfonie i koncerty, jednostka oznaczona sygnaturą DN  80 zawiera 36 pieśni na chór męski a cappella – aczkolwiek ta systematyzacja nie jest konsekwentnie stosowana. W stertach rękopisów znajdujemy wiele wersji tego samego utworu, a także – dodatkowo – powojenne wydania utworów, co utrudnia rozpoznanie rzeczywistej liczby kompozycji. Wykaz dzieł ogranicza się do podania tytułów i czasami dat powstania kompozycji, bądź ich wydania.

Materiały odzyskane przez Bibliotekę wciąż czekają na nadanie im sygnatur i opracowanie. Zbiór ten, będący niezwykle cennym uzupełnieniem dotychczasowego depozytu – na wstępnym etapie porządkowania materiałów, poprzedzającego konstrukcję Teki – podzielono na cztery grupy: (1) prace Nowowiejskiego (kompozycje: rękopisy i wydania drukowane), (2) wycinki prasowe zebrane w trzech zeszytach^[2], (3) materiały biograficzne (legitymacje, świadectwa, korespondencja itp.) oraz (4) fotografie^[3].

Cała kolekcja przechowywana w Bibliotece Raczyńskich gromadzi 261 jednostek (ponad 600 utworów) z pierwotnego depozytu, materiały zakupione przez Bibliotekę oraz aneks z 7 listopada 1997 roku stwierdzający braki w depozycie^[4]. Uzupełnia ją zbiór przechowywany w archiwum rodzinnym, liczący 170 pozycji nutowych, na który składają się zarówno autografy (32), rękopisy (25) oraz druki ulotne, jak i wydania utworów Nowowiejskiego.

Różnorodność zbioru, obejmującego ponad 700 utworów, przesądziła o swoistości i strukturze Teki. Mając do dyspozycji kilka sposobów porządkowania dorobku twórczego, w przypadku spuścizny muzycznej Feliksa Nowowiejskiego zastosowano klasyfikację gatunkowo-obsadową, tj. wielostopniowy układ rzeczowy – systematyczny (wg gatunków muzycznych – kiedy było to możliwe), uwzględniający środki wykonawcze. Oprócz tradycyjnego podziału na utwory instrumentalne i wokalno-instrumentalne, wyodrębniono twórczość chóralną a cappella oraz kategorię Utwory wzmiankowane, niedokończone, materiały nutowe niekompletne, a także osobno Wyciągi fortepianowe. Dzieła zakwalifikowane do niżej wskazanych grup i podgrup zostały usystematyzowane w porządku alfabetycznym – z uwagi na liczne braki w numeracji opusowej oraz brak konsekwencji kompozytora w zakresie umieszczania dat powstania większości kompozycji. W rezultacie zawartość Teki przedstawiono w następującym porządku:

UTWORY INSTRUMENTALNE

I Orkiestrowe

1. Symfonie

2. Poematy symfoniczne

3. Uwertury i fragmenty z oper

4. Inne

II Na instrument solowy i orkiestrę

III Kameralne

1. Na instrument solowy i fortepian/organy/zespół instrumentalny

2. Sygnały myśliwskie

IV Solowe

1. Na organy

1.1. Symfonie

1.2. Koncerty

1.3. Inne

2. Na fortepian

3. Na harfę/lutnię

UTWORY WOKALNO-INSTRUMENTALNE

I Opery, oratoria, balety

II Msze

III Kantaty

IV Arie i pieśni

1. Na głos/głosy solowe i orkiestrę

2. Na głos/głosy solowe, chór i orkiestrę/zespół instrumentalny

3. Na chór i orkiestrę/zespół instrumentalny/trąbkę

4. Na głos/chór i zespół kameralny

5. Na głos/głosy solowe i fortepian

6. Na głos/głosy solowe i fortepian/organy/fisharmonię

7. Na głos/głosy solowe, chór i fortepian/organy

8. Na chór i fortepian/organy

UTWORY NA CHÓR A CAPPELLA

I Na chór mieszany

II Na chór męski

III Na chór żeński/dziewczęcy/chłopięcy

IV Na głos/głosy solowe i chór mieszany/chór męski

UTWORY NIEDOKOŃCZONE, MATERIAŁY NUTOWE NIEKOMPLETNE

WYCIĄGI FORTEPIANOWE

Całą spuściznę kompozytorską Feliksa Nowowiejskiego ujęto zatem w pięciu głównych kategoriach gatunkowo-obsadowych. Kategoria pierwsza – Utwory instrumentalne – obejmuje: utwory orkiestrowe (w tym: symfonie, poematy symfoniczne, uwertury i fragmenty z oper oraz – w podgrupie Inne – kompozycje niepodlegające tej typologii); utwory na instrument solowy i orkiestrę (w tym koncerty); utwory kameralne na różne zestawy instrumentów (tutaj wyodrębniono także sygnały myśliwskie); utwory solowe (w tym bardzo licznie reprezentowana muzyka organowa). Do kategorii drugiej – Utwory wokalno-instrumentalne – zakwalifikowano dzieła z wyszczególnieniem rozbudowanych, najczęściej wieloczęściowych, form, takich jak opera, oratorium i balet (muzyka do baletów Nowowiejskiego jest przeznaczona na głosy solowe, chór i orkiestrę symfoniczną), msza (uwaga: msze na chór a cappella umieszczono w kategorii: na chór mieszany, nie zaznaczając przynależności gatunkowej), kantata oraz – w grupie Arie i pieśni – utwory, które zostały ujęte w osiem podgrup na podstawie zastosowanego kryterium obsady. w kategorii trzeciej – Utwory na chór a cappella – mieści się bardzo obszerny dorobek Feliksa Nowowiejskiego w zakresie muzyki chóralnej a cappella, z następującym rozróżnieniem: utwory przeznaczone na wszystkie rodzaje zespołów chóralnych oraz na głosy solowe z towarzyszeniem chóralnym. w kategorii czwartej miejsce znalazły dzieła wzmiankowane w materiałach źródłowych, np. programach koncertów, informacjach prasowych (brakuje natomiast rękopisów lub innych form zapisu), utwory pozostawione w szkicach oraz niekompletne materiały nutowe (np. zachowana partia jednego instrumentu lub głosu wokalnego kompozycji, o której wiadomo, że była przeznaczona na większą obsadę wykonawczą). Kategoria piąta zawiera Wyciągi fortepianowe, których – nie we wszystkich przypadkach – autorstwo zostało potwierdzone, np. o wyciągu Koncertu fortepianowego op. 60 nie jest wiadome, czy jest ono dziełem Nowowiejskiego.

Zaprezentowany wykaz utworów sygnowanych nazwiskiem Feliksa Nowowiejskiego jest wyłącznie próbą ich usystematyzowania; nie zawiera merytorycznej oceny zawartości Teki.

Wszystkie dzieła opisano według ściśle określonych zasad. Karta każdego utworu składa się z następujących kwalifikatorów:

1.     Tytuł

2.     Podtytuł, ewentualnie motto

3.     Źródło tekstu

4.     Dedykacja

5.     Obsada

6.     Incipit (nutowy) utworu lub incipity jego części, tempo, liczba taktów (całego utworu lub jego części)

7.     Rok i miejsce powstania dzieła

8.     Informacje o rękopisie

9.     Dane wydawnicze materiału nutowego

10.              Nagrody

11.              Opracowania utworu

12.              Uwagi i komentarze

Tekę kompozytorską Feliksa Nowowiejskiego uzupełniają Bibliografia oraz Aneksy:

1.     Kalendarium życia i twórczości Feliksa Nowowiejskiego,

2.     Zbiory utworów,

3.     Spis utworów.

kupisz tu

Załączniki:

Teka Immaculata rękopis s 20.pdf	2450 kB
Teka Immaculata s 299.pdf	85 kB